Veilig werken en arbeidsmiddelen

Veilig werken is van een aantal dingen afhankelijk. Wellicht is het gedrag van de werker zelf hierbij het belangrijkst. Arbeidsmiddelen als machines en apparatuur kunnen op zich veilig zijn maar als er onveilig mee wordt omgegaan worden grote risico’s gelopen. Duidelijke werkinstructies en controle op de naleving daarvan is daarom zeer belangrijk. Uiteindelijk zijn werkgevers en werknemers gezamenlijk verantwoordelijk voor veilig werken. Arbeidsmiddelen dienen ook aan bepaalde voorschriften te voldoen en moeten regelmatig worden gekeurd.

Arbeidsmiddelen en Europese productrichtlijnen

Veilig werken begint bij geschikte arbeidsmiddelen. Arbeidsmiddelen zijn alle hulpmiddelen die bij de arbeid worden gebruikt van eenvoudig gereedschap tot ingewikkelde machines. De geschiktheid van arbeidsmiddelen is voor veel middelen gegarandeerd omdat die moeten voldoen aan de Europese productrichtlijnen. Indien dit het geval is moet een CE-markering zijn aangebracht en moet er een verklaring en gebruiksaanwijzing, in de landstaal van de gebruiker, bij het middel worden meegeleverd.

Vervaardigingsvoorschriften Arbobesluit oude machines

Voor machines waarvoor de Europese richtlijnen niet van toepassing zijn moet de werkgever er voor zorgen dat zij aan de vervaardigingsvoorschriften van het Arbobesluit voldoen. Dit betreft vaak machines die vóór 1995 in gebruik zijn genomen.

Gebruiksaanwijzing opvolgen

Werkgevers dragen er zorg voor dat gebruiksaanwijzingen van de CE-gemarkeerde arbeidsmiddelen worden opgevolgd en moeten werknemers voorlichting geven over die gebruiksaanwijzingen. De meeste arbeidsmiddelen mogen dan door alle werknemers worden gebruikt. Sommige arbeidsmiddelen echter vereisen een specifieke deskundigheid. Dat is bijvoorbeeld het geval bij hijskranen en bepaalde torenkranen.

Goed onderhoud voor veilig werken

Maar niet alleen geschikte arbeidsmiddelen en het opvolgen van de gebruiksaanwijzing is van belang voor de veiligheid. Ook is goed onderhoud noodzakelijk. Meestal bevat de bijgeleverde gebruiksaanwijzing informatie over de wijze van onderhoud. Van het gepleegde onderhoud moet een administratie bijgehouden worden en deze moet overlegd kunnen worden aan de toezichthouder van de Arbeidsinspectie.

Keuringsplicht

Naast de onderhoudsplicht geldt voor sommige arbeidsmiddelen ook een keuringsplicht wat vooral het geval is bij arbeidsmiddelen die aan slijtage onderhevig zijn. Maar ook keuring voor aanvang van de werkzaamheden met het arbeidsmiddel is soms verplicht waarbij wordt gecontroleerd of de installatie op de juiste manier is gebeurd en veilig en goed kan functioneren in de arbeidssituatie. Tevens is een dergelijke keuring verplicht als het arbeidsmiddel is gedemonteerd en elders is geplaatst om opnieuw in gebruik te worden genomen.

Keuring verrichten

De frequentie van de keuringen kan mede afhankelijk zijn van het soort arbeidsmiddel en van het gebruik. In het Arbobesluit wordt als richtsnoer aangegeven om minimaal één keuring per jaar te laten verrichten. Die keuring kan meestal gebeuren door een door de werkgever aan te wijzen deskundige persoon of instelling zoals een onderhoudsdienst van degene die het arbeidsmiddel heeft geleverd. Ook kunnen keuringen soms worden verricht door de technische dienst van het bedrijf zelf. Van de verrichtte keuringen dienen rapportages aanwezig te zijn op de arbeidsplaats om aan de Arbeidsinspectie te tonen dat voldaan is aan de verplichtingen.

Onafhankelijke keuring

Voor een aantal arbeidsmiddelen is het echter verplicht om de keuring door een onafhankelijke instelling te laten verzorgen en zijn de keuringsverplichtingen uitgewerkt in het Arbobesluit of in de Warenwetbesluiten. Dit is het geval bij:

• Caissonsystemen
• Containers
• Duiksystemen
• Drukapparatuur
• Hefgereedschappen (aan boord van schepen)
• Hefwerktuigen (aan boord van schepen)
• Hefwerktuigen (voor beroepsmatig personenvervoer)
• Hijsgereedschappen (aan boord van schepen)
• Hijswerktuigen (aan boord van schepen)
• Hijswerktuigen (voor beroepsmatig personenvervoer)
• Liften (voor personenvervoer)
• Mobiele hijskranen (met hoge capaciteit)
• Torenkranen (met hoge capaciteit)

Het is een taak van de werkgever om na te gaan voor welke arbeidsmiddelen keuring door een onafhankelijke instelling van toepassing is.