Ondernemen is motivatie en doelen stellen

Het starten van een eigen bedrijf is in Nederland niet heel erg moeilijk, want veel van de oude(re) wet- en regelgeving is verdwenen en er is sprake van een flinke versoepeling. Vooropgesteld dat het bedrijf in spe geen conflicten veroorzaakt met wet- of regelgeving of anderszins de samenleving bedreigt is het eigen bedrijf met de inschrijving ervan bij de Kamer van Koophandel een feit. In theorie althans. Uit cijfers van de Kamer van Koophandel zou blijken dat een groot aantal gestarte ondernemingen na een jaar er alweer de brui aan geeft. Na vijf jaar is het aantal starters dat nog actief is zelfs minder dan de helft. Deze bijdrage belicht een (mogelijke) oorzaak van het vroege stoppen die niet genoeg aandacht kan krijgen: motivatie en doelstellingen.

Alle begin is niet moeilijk

Precies zoals in de inleiding is aangegeven kan iedereen in Nederland op enig moment een bedrijf beginnen. Voor de goede orde moet eigenlijk worden gezegd: kan iedereen in Nederland als zelfstandige zonder personeel aan de slag. Uitgerust met een identiteitsbewijs en een inschrijfformulier kan er bij een van de vestigingen van de Kamer van Koophandel een onderneming (of bedrijf) worden aangemeld en zodra die inschrijving is verwerkt sta je dan als ondernemer te boek. Geen enkele kunst zou je zo zeggen en dagelijks verwerkt de KvK tientallen van dit soort aanmeldingen. En ook zoals in de inleiding al is aangegeven verwerkt de KvK per dag tientallen afmeldingen van bedrijfjes die ermee stoppen.

Waarom een eigen bedrijf beginnen?

Er zijn verschillende redenen waarom mensen met een eigen bedrijf beginnen. De een wil uit een uitkeringssituatie, de ander ziet zijn huidige werkgever niet meer zitten en de ultieme gedachte is het op eigen benen staan en zelf alles kunnen bepalen. Iemand die bijvoorbeeld jaren bij een schildersbedrijf heeft gewerkt kan uiteindelijk de wens hebben om zelf een schildersbedrijf te beginnen. Iemand die zich al een hele tijd in een WW situatie bevindt ziet een eigen bedrijf zeker als een mogelijkheid om onafhankelijk te worden van instanties en bovendien om mogelijk meer inkomsten te genereren. En dan zijn er natuurlijk ook personen die nooit voor iemand willen werken en zelfstandigheid als het ware aanbidden.

Kansen en risico's

Het runnen van een eigen bedrijf heeft kennelijk iets spannends. Elke dag weer bezig zijn met het aantrekken en behouden van klanten, marktonderzoek, verbeteren van service enzovoorts. Bij al die romantiek van kansen horen echter ook risico's. Als zelfstandige sta je er alleen voor en ben je hoofdelijk verantwoordelijk voor de gang van zaken, positief en negatief. Als zelfstandige sta je op jezelf bij het werven van klanten en leveren van producten en diensten, en daarmee ook voor het leveren van de after sales service. De risico's zijn legio. Hoe moet het verder bij (langdurige) ziekte? Hoe houd je de markt in de gaten en hoe anticipeer je op ontwikkelingen? Hoe zorg je ervoor dat je zelf de concurrentiestrijd aankunt? Heb je voldoende buffer om eventuele financiële tegenvallers op te vangen?

Het bedrijfsplan

In de opmaat naar een eigen bedrijf komt al gauw een bedrijfsplan in beeld en dat bedrijfsplan krijgt meteen een soort van hype status. Er wordt heel vaak gezegd: "ik moet een bedrijfsplan hebben, want anders krijg ik geen lening!". Die stelling is op zich niet onjuist, maar wordt vaak in verkeerde context geplaatst. Banken (maar ook andere kredietverstrekkers) eisen in de meeste gevallen een bedrijfsplan, maar toch zijn er ook heel wat banken die een ondernemer een krediet of lening weigeren ondanks een prachtig bedrijfsplan. Van een bedrijfsplan gaat geen enkele garantie uit dat er een lening of krediet wordt verstrekt. Als tweede punt wordt de procedure van het opzetten van een eigen bedrijf in omgekeerde volgorde gedaan: eerst het bedrijfsplan en dan de rest. Het bedrijfsplan is in feite het sluitstuk van een periode van bezinning en planning: waarom begin ik het bedrijf en hoe kan ik dat het beste in elkaar zetten?

Motivatie (om een eigen bedrijf te beginnen)

De motivatie is het antwoord op de vraag waarom iemand een eigen bedrijf gaat beginnen en de motivatie gaat heel erg ver. Het kan zijn dat iemand zijn of haar passie najaagt, de eigen ideeën wil uitwerken of als zelfstandig ondernemer denkt de eigen talenten beter te kunnen benutten. In de meeste gevallen blijkt dat de vrijheid om zelf alle beslissingen te kunnen en mogen nemen de belangrijkste reden is om zelfstandig ondernemer te worden. De motivatie is een van de belangrijkste elementen uit het bedrijfsplan waaraan de nodige aandacht aan moet worden besteed. Zo'n motivatie is bijvoorbeeld NIET: ik moet een bedrijfsplan hebben omdat ik geld van de bank wil lenen voor mijn eigen bedrijf. Dat de bank een lening verstrekt kan wel de uiteindelijke uitkomst zijn van een bedrijfsplan. Een ding is vrijwel zeker: als je helemaal geen plan hebt, is de kans op financiële ondersteuning nul.

Hierna volgt een concreet voorbeeld van een motivatie en bedenk tevens dat het erom gaat te beschrijven (te motiveren) waarom je een eigen bedrijf gaat beginnen:

"Als medewerker van een groot schildersbedrijf heb ik de kans gehad en benut om mij op diverse aspecten van het schildersvak te bekwamen en heb via opleidingen en cursussen diploma's en certificaten in bezit. Daarnaast heb ik in eigen tijd een ondernemersopleiding gevolgd en met succes afgerond. Als zelfstandig schilder wil ik kwalitatief hoogwaardige schilderswerkzaamheden aanbieden en mijn diensten ook aanbieden in regelmatig woningonderhoud. In mijn toekomstige vestigingsplaats bevinden zich meerdere aanbieders van schilderwerken, maar door mij te richten op maatwerk in direct overleg met mijn klanten, denk ik mijzelf te kunnen onderscheiden. Uit de resultaten van een ondernemerstest blijkt dat ik daartoe in voldoende mate in staat moet zijn."

De motivatie moet het visitekaartje van het bedrijfsplan zijn en de lezer uitnodigen of nieuwsgierig maken zelfs naar de verdere inhoud.

Doelstelling

Als ondernemer moet je doelen stellen anders loop je al gauw tegen hindernissen op. Voordat je doelen gaat formuleren is het verstandig om eerst een aantal tussen stappen te doen en na te denken over je (bedrijfs)missie, visie en strategie. Dat klinkt vreselijk ingewikkeld maar gaat feitelijk over:

• Missie: wat wil je (bereiken of na een bepaalde tijd hebben bereikt)?
• Visie: waarom wil je dat (bereiken of hebben bereikt)?
• Strategie: hoe ga je dat aanpakken?

Missie

Kort gezegd geef je met missie aan wat jouw bedrijf op de lange termijn wil uitdragen naar de maatschappij. Geef daarbij antwoord op vragen zoals: wie ben je, waarom doe je het?, wat doe je?, waarom zou je het mogen doen?, wie zijn de klanten?, in welke behoefte voorzie je of ga je voorzien?, welke problemen los je op?, welke normen en waarden streef je na en welke ambities heb je? Voorbeeld nodig?

"Schildersbedrijf Frank is een kleine onderneming in het Zuid-Oosten van het land die kwalitatief hoogwaardige schilderwerken levert aan particulieren. Mijn klanten kunnen altijd rekenen op klantgerichte service en de beste prijs. Kwaliteit, duurzaamheid en milieubewustzijn staan bij mij hoog in het vaandel."

Visie

De visie heeft een sterke relatie met de missie en in de visie geef je een toekomstbeeld van je onderneming. Wat is het beoogde eindresultaat, waarom doe je wat je doet? Gaat het jou om vernieuwingen of wil je nieuwe producten of diensten aanbieden? Als voorbeeld van een visie het volgende: "Er zullen altijd mensen blijven die om diverse redenen zelf geen schilderwerken kunnen uitvoeren en gebruik maken van aanbieders van schilderwerken. Daarnaast gaan de technische ontwikkelingen ten aanzien van verfsoorten, soorten behang en verwerkingstechnieken onverminderd door zodat er altijd behoefte zal blijven voor advies ten aanzien van specifieke werkzaamheden."

Strategie

Strategie betekent echt langere tijd en daarvoor moet eigen de eerste drie jaar (van het eigen bedrijf) worden uitgestippeld. In de strategie wordt duidelijk hoe bepaalde plannen worden verwezenlijkt en hoe de gestelde missie en visie worden bereikt. Hoe ga je straks klanten werven? Hoe ga je producten en/of diensten leveren? Voor elke onderneming is dit met zekerheid anders, maar voor elke onderneming geldt dat elk plan regelmatig moet worden beoordeeld en mogelijk bijgesteld door allerlei omstandigheden. Voor een schilder kan de strategie zijn: "Mijn klantenkring wil ik opstarten door het verdelen van flyers, het adverteren in lokale media en het opzetten van een website. Ik bied mijn klanten uitsluitend milieuvriendelijke producten aan die ik rechtstreeks vanaf de groothandel inkoop. Daarmee kan ik de prijsstelling voor mijn producten en diensten redelijk laag houden.

Doelstelling(en)

Elk bedrijf kan meerdere doelstellingen nastreven. Nadat missie, visie en strategie zijn geformuleerd kan over de doelstelling worden nagedacht. Er zijn enkele aandachtspunten aan te geven. Beschrijf de doelstelling veelomvattend maar ook zo beknopt en zakelijk mogelijk. In vijf tot tien regels moet duidelijk worden wat je plannen zijn. Maak er geen verhaal van die tien pagina's beslaat omdat het dan onleesbaar en mogelijk ook onrealistisch wordt. De doelstelling is de basis voor een ondernemingsplan en dient, in voorkomend geval, ook als basis voor marktonderzoek. Onduidelijke doelstellingen kan leiden tot onbruikbaarheid van het marktonderzoek en dan ben je weer bij af. Er zijn meerdere methodieken om een doelstelling te formuleren en de SMART methode is een veel gebruikte. SMART = Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden.

Lees en beoordeel de volgende doelstelling. Voldoet die aan de SMART eis?

"Mijn bedrijf gaat vis en visproducten leveren aan particulieren. Alle vis en visproducten zijn rechtstreeks afkomstig van de visafslag en levering geschiedt vanuit een winkel en bijbehorend kantoor. Ik lever uitsluitend kwaliteitsproducten die vers en duurzaam zijn gevangen. Ik verwacht gedurende het eerste jaar een licht verlies te noteren en in de daarop volgende twee jaar een bescheiden winst te kunnen noteren. Dankzij actief wervingsbeleid via landelijke en lokale media groeit de naamsbekendheid waardoor de winst na de eerste drie jaren moet zijn verdubbeld."

De doelstelling is Specifiek want het gaat over vis en visproducten die vanuit een winkel worden geleverd aan particulieren. Het is ook Meetbaar want de in- en verkopen kunnen worden nagegaan waardoor ook de omzet, winst en verlies kunnen worden uitgerekend. De doelstelling is ook Acceptabel. Er is geen sprake van overdadige winstgedachten maar een prognose van langzame stijging. Daarmee wordt het ook Realistisch want er wordt niet aangegeven dat er in het eerste jaar al een enorme winst wordt geboekt. Doordat er ook sprake is van bepaalde perioden (eerste jaar, derde jaar) zijn er duidelijk tijdsgrenzen gesteld (Tijdsgebonden) en voldoet de doelstelling aan de SMART eisen.

Samenvattend

De insteek van deze bijdrage is meer inzicht te verschaffen over het onderwerp ondernemen en het belang van het formuleren van een sterke motivatie en doelstelling. In veel gevallen waarbij kleine bedrijfjes het na een korte tijd alweer voor gezien houden is sprake van onvoldoende planning en het niet of nauwelijks aandacht besteden aan motivatie en doelstelling. Bij tegenslag is er dan evenzo vaak niks om op terug te vallen en rest niks anders dan te stoppen.

Besteed gerust meer dan zes maanden om het bedrijf op te zetten en maak dan een tijdspad en merk daarop verschillende momenten (mijlpalen) waarop bepaalde zaken moeten zijn afgerond. Bijvoorbeeld: Januari: bedrijf beschrijven, doelstelling, motivatie. Februari: informeren naar vestigingsbepalingen van en bij gemeente, noodzakelijke vergunningen. Maart: persoonlijke situatie in kaart brengen. Besteed vervolgens aandacht aan boekhouding. Uitbesteden of zelf doen? Vervoer, huisvesting zijn nog andere factoren die mogelijk een rol spelen. Zo gauw deze randvoorwaarden zijn geregeld kun je nog eens kijken naar de motivatie en doelstelling(en) en deze zo nodig bijstellen. Daarna kun je een bedrijfsplan schrijven en alle informatie daarin verwerken.