Arbocatalogus en veilig en gezond werken

De wetgever heeft er in 2007 voor gekozen om een belangrijke verantwoordelijkheid bij werkgevers en werknemers neer te leggen waar het betreft veilig en gezond werken. Werkgevers en werknemers mogen vanaf die tijd voor een zeer groot deel zelf bepalen hoe zij vorm geven aan het beleid van de arbeidsomstandigheden. Veel centrale regels maken daardoor plaats voor maatwerk per sector. Bij dat maatwerk worden afspraken in een zogenaamde arbocatalogus vastgelegd. Die afspraken voldoen aan de normen van de Arbeidsomstandighedenwet. Het opstellen van een arbocatalogus gaat in vier stappen.

Veilig en gezond werken verantwoordelijkheid voor werkgevers en werknemers

Uitgangspunt daarbij blijven de normen uit de Arbeidsomstandighedenwet. Sociale partners kunnen per sector in een zogenaamde arbocatalogus afspraken maken die op die normen zijn gebaseerd. In een arbocatalogus wordt beschreven hoe werkgevers en werknemers zullen voldoen aan de normen zoals die als doelvoorschriften in de wet zijn opgenomen. Een voorbeeld van een doelvoorschrift is een maximaal geluidsniveau in een bepaalde situatie. De catalogus bevat op die manier beschrijvingen van technieken, manieren, praktijksituaties en geeft praktische handleidingen die het veilig en gezond werken waarborgen.

Marginale toetsing Arbeidsinspectie

Door de overheid wordt er van uitgegaan dat werkgevers en werknemers zelf in staat zijn om een goede arbocatalogus op te stellen. De Arbeidsinspectie toetst slechts marginaal. Ook is de controle van de Arbeidsinspectie minder streng bij bedrijven die de voorschriften van de catalogus goed naleven maar de inspectie treedt wel zeer streng op tegen ernstige overtredingen van de Arbowet.

Arbocatalogus in vier stappen

Stap 1

De sociale partners nemen een principebesluit waarin wordt afgesproken of er een arbocatalogus komt en over welke risico’s die moet handelen. Tevens wordt afgesproken hoe het proces tot stand komt. Het nemen van een principebesluit is onder meer belangrijk om alle partijen inzicht te laten krijgen in de gevolgen ten aanzien van de tijd die er aan besteed moet worden en de energie en het geld dat ermee gemoeid gaat.

Stap 2

Bespreking van de inhoud en op schrift stellen daarvan. De definitieve versie wordt daarna door alle partners voor akkoord ondertekend.

Stap 3

De tekst wordt ter toetsing aangeboden aan de Arbeidsinspectie die al dan niet akkoord gaat. Het is echter verstandig om in het eindstadium van het opstellen van de tekst dit alvast oriënterend met de Arbeidsinspectie te bespreken. De toetsing zal maximaal tien weken duren maar zal in de regel sneller gaan. Bij de toetsing wordt in elk geval bekeken of de catalogus aan de volgende uitgangspunten voldoet:

• Beschrijving van het werkgebied voor wie de catalogus is bedoeld.
• De opstellers moeten de werkgever en werknemers vertegenwoordigen voor wie de catalogus is bedoeld.
• In de catalogus moet op een begrijpelijke en logische wijze en niet in strijd met de wet worden voldaan aan de doelvoorschriften.

Na de toetsing ontvangt de sector een schriftelijke reactie met daarin de resultaten van de toetsing en eventuele adviezen.

Stap 4

Deze stap bestaat uit het verspreiden van de goedgekeurde arbocatalogus aan alle betrokken werkgevers en werknemers en andere belanghebbenden zodat de catalogus de gewenste rol gaat vervullen. Belangrijk hierbij is communicatie vanuit de uitgevers van de catalogus met de achterban zodat het geen vrijblijvend document wordt. Geschikt bij informatiecampagnes zijn bijvoorbeeld organen van brancheorganisaties en van sociale partners, vakbladen en beurzen en dergelijke. Ook kunnen ondernemingsraden een belangrijke rol spelen bij de invoering van een arbocatalogus en het voeren van eventuele campagnes. Actieve betrokkenheid van velen zal het draagvlag van de catalogus vergroten.

Niet verplicht wel verstandig

Strikt genomen is het hebben van een arbocatalogus niet verplicht. De arbocatalogus wordt binnen de Arbowet echter gezien als een erkend en breed gedragen document voor gezonde en veilige arbeidsomstandigheden. Ondernemers die met een goedgekeurde arbocatalogus werken weten dat ze goed zitten ten opzichte van de Arbowet omdat zij voldoen aan de wettelijke normen en doelvoorschriften.