Nationaal en Internationaal Recht in Nederland

Nationaal en Internationaal Recht in Nederland Het nationaal recht is natuurlijk het belangrijkste recht voor ons landje: Nederland. Echter, we zijn niet alleen aan ons nationale recht gebonden, er is namelijk ook nog een internationaal recht waar we ons aan dienen te houden. Hoe wordt dit geregeld en wat komt hier allemaal bij kijken?

Nationaal en Internationaal recht

Binnen zijn grondgebied bepaalt ieder land de omvang en inhoud van zijn nationale rechtsstelsel. Het staat ieder land in beginsel vrij in zijn wetgeving te regelen wat het nodig acht, en te bepalen welke bevoegdheden aan de rechterlijke macht en het bestuur toekomen. Dit verschijnsel wordt soevereiniteit genoemd. Soevereiniteit geldt zowel naar buiten als naar binnen. Soevereine staten dulden van buitenaf geen macht boven zich, tenzij ze dat zelf toestaan. Dat staten naar binnen soeverein zijn, blijkt uit het feit dat de overheid in elk land in beginsel de exclusieve bevoegdheden bezit tot wetgeving, bestuur en rechtspraak. Het resultaat van het uitoefenen van die bevoegdheid is het recht van nationale oorsprong, dus bijvoorbeeld Nederlands recht, Marokkaans recht, en Indonesisch recht. Dit nationale recht heeft uit zichzelf alleen binnen een nationale staat rechtskracht. In het algemeen geldt dus het Nederlandse recht in Nederland, het Marokkaans recht in Marokko enzovoort.

Naast het nationale recht geldt binnen staten ook het recht van internationale oorsprong. We noemen dat kortheidshalve internationaal recht. Omdat in Nederland, net als in veel andere staten, het verdrag een van de rechtsbronnen is, bevat het nationale recht ook regels van internationale oorsprong.

Volkenrecht

De relaties tussen landen worden beheerst door een stelsel van normen dat in de loop van eeuwen door gewoonte is ontstaan dan wel door de desbetreffende landen in de vorm van verdragen onderling is vastgesteld. Het deel van het internationaal recht dat de rechtsregels bevat over het verkeer tussen staten onderling en het verkeer tussen staten en volkenrechtelijke organisaties, wordt het volkenrecht genoemd. Het volkenrecht bestaat voornamelijk uit verdragen, besluiten van volkenrechtelijke organisaties en regels van gewoonterecht.

Verdragen

Een vedrag kan worden omschreven als een schriftelijke, bindende regeling tussen staten onderling of tussen staten en volkenrechtelijke organisaties. Er bestaan verschillende typen verdragen en daarmee verschillende soorten verdragsbepalingen. Van oudsher kent het volkenrecht verdragen tussen staten waarbij alleen de betreffende regeringen wederzijds verplichtingen aangaan. Een voorbeeld van zo'n verdrag is het verdrag tussen Nederland en Duitsland inzake grensoverschrijdende politiële samenwerking en samenwerking in strafrechtelijke aangelegenheden. Een tweede type verdragen bevat verplichtingen voor de wetgevers van de aangesloten staten tot het maken of aanpassen van wetgeving. Een dergelijk verdrag krijgt in een lidstaat pas betekenis als de wetgever aan de opdracht uit het verdrag heeft voldaan.

Rechtstreekse werking, en de Raad van Europa

Voor de soevereiniteit meer ingrijpende verdragen zijn de verdragen die rechtsregels bevatten die zonder tussenkomst van de wetgever rechtsstreeks in het nationale recht kunnen gelden.Wellicht het belangrijkste voorbeeld van zo'n verdrag is het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en fundamentele vrijheden. (afgekort als EVRM). Het EVRM bevat een aantal bepalingen die in Nederland zonder meer gelden. Voorbeelden zijn het recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM) en het verbod van foltering (art. 3 EVRM). Deze grondrechten uit het verdrag hebben dezelfde gelding als rechtsregels van Nederlandse herkomst. Het EVRM is tot stand gekomen onder de hoede van de Raad van Europa.
De raad van Europa is vlak na de Tweede Wereldoorlog door een aantal West-Europese staten opgericht. Na de val van de Muur in 1989 is een groot aantal landen uit het voormalige oostblok toegetreden tot de Raad van Europa, waardoor het EVRM tegenwoordig in vrijwel alle Europese Staten rechtskracht heeft. De verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog hebben de lidstaten van de Raad van Europa ertoe gebracht in het EVRM vast te leggen dat elk individu eigen, onvervreembare rechten heeft die de staat moet respecteren: De grondrechten. De grondrechten uit het EVRM hebben grote invloed op de rechtsorde van de aangesloten lidstaten.

Monistisch systeem

Als gezegd werken de grondrechten uit het EVRM in de Nederlandse rechtsorde rechtstreeks door. Dat komt doordat Nederland heeft gekozen voor een systeem waarbij bijvoorbeeld de grondrechten uit het EVRM zonder meer deel uitmaken van het nationale recht. Dit systeem wordt het monistische systeem (of monisme) genoemd: rechtsregels uit een verdrag kunnen deel uitmaken van het nationale recht zonder dat eerst omzetting in het nationale recht nodig is. Met het Monisme heeft Nederland gekozen voor een vrijwillige inperking van zijn soevereiniteit. Deze keuze is vastgelegd in art. 93 Grondwet.

Voorrangsregel

Aan het voorgaande moet nog iets worden toegevoegd. Als blijkt dat een regel van nationaal recht in strijd is met een regel of besluit van internationale herkomst, dan is de vraag welke regel geldt. Het antwoord staat in art. 94 Grondwet. Daarin is bepaald dat een regel of besluit van internationale herkomst voorrang heeft boven de nationale regel. Daarbij geldt wel als voorwaarde dat de regel of besluit in Nederland een ieder naar zijn inhoud kan verbinden. Het gaat dan om verdragsbepalingen die voor iedereen gelden, zoals bijvoorbeeld de grondrechten uit het EVRM. Dat betekent dus dat als een regel van Nederlands recht in strijd is met een bepaling van het EVRM, de Nederlandse regel buiten toepassing moet blijven.
Conclusie, door de werking van het monistische systeem en de voorrangsregel die op dat systeem berust, neemt het internationale recht een dominante plaats in binnen de Nederlandse rechtsorde.
© 2010 - 2024 Randy1991, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Het recht: nationaal, internationaal en supranationaal rechtHet recht: nationaal, internationaal en supranationaal rechtBinnen het recht worden verschillende indelingen aan de rechtsrichtingen gegeven. Een indeling is het nationaal, interna…
Rechtsbronnen: het VerdragHet Internationale recht speelt tegenwoordig in onze samenleving een grote rol. Steeds meer regels en wetten worden op h…
Het Europese rechtDe landen in de Europese Unie hebben met het 'Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU)' hun soevereini…
Recht: wat is recht en welke disciplines van recht zijn er?Recht: wat is recht en welke disciplines van recht zijn er?Met de vraag “Wat is recht?’ wordt eigenlijk meestal bedoeld wat het geldend recht is. Maar om te weten waar recht vanda…

Wanprestatie: de ontbindingBij het sluiten van een wederkerige overeenkomst nemen u en uw wederpartij ieder een verplichting opzich. Als uw wederpa…
Wanprestatie: het boetebedingNiet-nakoming van een verbintenis, oftwel wanprestatie, komt vrij vaak voor. Vele partijen houden er dan ook bij het slu…
Bronnen en referenties
  • Inleiding in het Nederlandse Recht
Randy1991 (128 artikelen)
Laatste update: 11-08-2020
Rubriek: Zakelijk
Subrubriek: Juridisch
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.