Overdracht van goederen

Overdraagbare goederen zijn onder andere: eigendom, beperkte rechten en vorderingsrechten, tenzij de wet of de aard van het recht zich tegen een overdracht verzet. Andere rechten zijn slechts overdraagbaar als de wet dat bepaalt. In dit artikel worden de vereisten van de overdracht van goederen besproken.

De vereisten voor een geldige overdracht van een goed:

1. geldige titel, waarbij het goed voldoende bepaald is
2. beschikkingsbevoegdheid
3. een levering

Geldige titel

Een titel is een rechtsverhouding of de verbintenis die aan de overdracht ten grondslag ligt. Daarmee wordt de obligatoire overeenkomst zoals koop, ruil en schenking bedoeld. Ook een eenzijdige rechtshandeling (bijvoorbeeld een legaat) en andere rechtsfeiten zoals een wettelijke overdrachtsverplichting.

Een rechtsgeldige titel betekent dat de overdracht causaal moet zijn. Van ongeldigheid is onder andere sprake in het geval dat de aan de titel ten grondslag liggende overeenkomst nietig is of in het geval dat zij vernietigbaar was, zij voor de levering is vernietigd. Vernietiging werkt met terugwerkende kracht wat betekent dat achteraf een ongeldige titel aan de overdracht ten grondslag heeft gelegen en er dus geen overdracht tot stand is gekomen. De vervreemder (degene die het goed overdraagt) is ondanks de levering door terugwerkende kracht rechthebbende gebleven, de verkrijger nooit rechthebbende geworden.

Nietigheid kan voortkomen uit een rechtshandeling die in strijd is met de wet, de openbare orde en goede zeden. Een rechtshandeling die vernietigbaar is, is in beginsel rechtsgeldig tenzij de nietigheid wordt ingeroepen. Rechtshandelingen voortgekomen uit wilsgebreken (bedrog, bedreiging, misbruik van de omstandigheden), dwaling, handelingsonbekwaamheid, geestelijke stoornis en de actio Pauliana zijn vernietigbaar.

Ontbindende voorwaarde

Een rechtshandeling kan afhankelijk worden gemaakt van een ontbindende voorwaarde. Treedt de voorwaarde in en wordt daardoor de rechtshandeling ontbonden, dan vervalt de titel zonder terugwerkende kracht. De vervreemder wordt hierdoor weer rechthebbende.

Ontbinding

Als een van de partijen de overeenkomst niet nakomt, kan er worden ontbonden. Bij ontbinding van de overeenkomst is de partij die gepresteerd heeft, verplicht tot ongedaanmaking. Er is alleen sprake van een vorderingsrecht, de ontbinding bij een wederkerige overeenkomst heeft geen terugwerkende kracht.

Recht van reclame - reclameren

Hiervan is sprake als een verkoper een roerende niet-registerzaak al wel heeft geleverd aan de koper, maar de koper niet heeft betaald. Hiermee wordt het makkelijker gemaakt op te treden tegen niet betalende kopers door met een schriftelijke verklaring de zaak terug te vorderen. Er moet wel voldaan zijn aan de vereisten van ontbinding. Het verschil met ontbinding is dat het recht van reclame direct een verschuiving van het vermogen tot gevolg heeft. De verkoper wordt direct opnieuw eigenaar.

Beschikkingsbevoegdheid

De levering van een goed moet gebeuren door een persoon die niet onbevoegd is om het goed over te dragen. Een niet-rechthebbende op het goed is beschikkingsonbevoegd. De rechthebbende van een goed is beschikkingsbevoegd. Bij zaken is dat de eigenaar, bij vorderingsrechten de crediteur en bij beperkte rechten is dat de beperkt gerechtigde.

Dit neemt niet weg dat er geen gevallen zijn waarin een niet-rechthebbende bevoegd kan zijn een ander tot rechthebbende te maken. Te denken valt in het geval van vertegenwoordiging of krachtens wet in het geval van de pand- of hypotheekgever.

Levering

Voor overdracht is, tot slot, levering vereist. Levering kan alleen geschieden op de wijze door de wet voor het betreffende goed voorgeschreven. Partijen zijn niet vrij een eigen wijze van levering te scheppen. De wettelijke voorgeschreven wijze van levering is afhankelijk van het te leveren goed.

• onroerende zaken en andere registergoederen worden geleverd middels een notariële akte, gevolgd door de inschrijving daarvan in de openbare registers voor registergoederen.
• roerende zaken, niet-registergoederen worden geleverd door bezitsverschaffing.
• rechten aan toonder of order worden geleverd door levering vanhet papier waarin de vordering is 'belichaamd'; voor levering van een ordervordering is ook een dossement vereist.
• tegen een of meer personen uit te oefenen rechten, zoals een vordering op naam, worden geleverd door middel van een akte en mededeling daarvan aan de schuldenaar van de vordering.
• goederen waarvan de wet niet een eigen leveringsvorm voorschrijft, worden geleverd door middel van een akte.
• beperkte rechten op goederen worden op dezelfde wijze geleverd als voor de levering van goed waarop het recht rust.