Wat is intellectueel eigendom en hoe krijg je alleenrecht?

Iedere maker of bedenker van een stuk of werk heeft daarover automatisch het intellectueel eigendom. Dat houdt feitelijk in dat diegene ook het recht heeft om alleen te besluiten wat er verder met het werk gebeurt. In de volksmond wordt dit ook wel het copyright of het kopieerrecht genoemd. Hoe kun je over een werk het alleenrecht krijgen en moet je het intellectueel eigendom beschermen of registeren?

Intellectueel eigendom

• Wat valt eronder?
• Wel of geen registratie bij intellectueel eigendom?
• De belangrijke registratie-aspecten voor bedrijven
• Zakelijke schending van het recht
• Persoonlijke inbreuk van het alleenrecht
• Hoe kun je wel toestemming verlenen?

Wat valt eronder?

In principe valt alles wat uit het brein van een mens komt eronder. Heb je dus iets bedacht, een werk geschreven of een schilderij gemaakt dan beslis jij wat ermee gaat gebeuren. Anderen mogen er dus niet zonder jouw toestemming mee aan de haal gaan. Dit is daarnaast ook van toepassing binnen ondernemingen en bedrijven. Werknemers bedenken of ontwikkelen iets in opdracht van de werkgever en worden daarvoor vergoed met inkomen. Oftewel de onderneming is in dat geval feitelijk de eigenaar van het eigendom, omdat de onderneming het in zijn geheel heeft bedacht. In dat geval spelen er andere voorwaarden aangaande het automatisch verkrijgen van rechten. Dit moet namelijk worden geregistreerd om te voorkomen dat concurrenten er iets mee doen.

Wel of geen registratie bij intellectueel eigendom?

Het voorgaande geeft feitelijk al het antwoord weer. Indien je persoonlijk iets bedenkt niet in opdracht van een ander dan heb jij het alleenrecht over wat je hebt bedacht. Dat ligt dus anders voor de zakelijke wereld. Er kunnen namelijk grote belangen spelen, waardoor het altijd noodzakelijk is om snel die belangen te registeren. Het kan gaan om een speciale nieuwe ontwikkeling, waarover de rechten uiteraard binnen het bedrijf moeten blijven. Het gaat namelijk om veel geïnvesteerd geld en dus ook grote winstgevende mogelijkheden. Bescherming dient geregeld te worden! Alhoewel het intellectueel eigendom automatisch wordt verkregen dient het dus wel worden vastgelegd. Slechts via centrale registratie weet iedereen wie de eerste bedenker van een idee of product is.

De belangrijke registratie-aspecten voor bedrijven

Voor organisaties, bedrijven, instellingen en ondernemingen is het van groot belang dat zij hun rechten binnen de zakelijke markt concreet vastleggen. Het gaat om geld en winst. Middels registratie kun je aantonen dat je de eerste bedenker bent en kun je claims bij schenders neerleggen. Daartoe kun je onder andere de volgende elementen registreren:

Logo en merken registratie

Een logo is het meest belangrijke van de onderneming, omdat consumenten daar direct een kwaliteitsverwachting aan kunnen verbinden. Het logo staat op briefpapier, communicatie, op producten enzovoorts. Dat logo vormt de belangrijkste methode om aan bedrijfsbekendheid te werken. Bij het opstarten van de onderneming is het van belang om goed na te denken over hoe het logo eruit gaat zien, omdat het nu en in de toekomst de winstmarges kan bepalen. Daarnaast worden er door het bedrijf merken op de markt gebracht, welke de klant moeten overtuigen om tot een aankoop over te gaan. Een goed merk met een goede prijs kwaliteitsverhouding zal het altijd goed doen. Beide dienen dan ook direct van aanvang optimale bescherming te genieten middels registratie bij het BOIP oftewel het Benelux Bureau voor het Intellectuele Eigendom. Het staat voor tien jaar niet stil zwijgend geregistreerd. Let wel dat er bij een schending van het recht de onderneming zelf stappen moet ondernemen om het recht te halen. Het BOIP vormt in deze niet de waakhond van logo’s en merken.

Patenten

Een tweede belangrijke registratie betreffen de patenten. Nieuwe ontwikkelingen en product-ideeën vormen de basis voor het bereiken van nieuwe klanten en het aanboren van belangrijke afzetmarkten. Het kan een gat in de markt betekenen, waardoor de kans bestaat dat anderen daarvan willen profiteren. Om die kans concreet aan te pakken dienen dergelijke ontwikkelingen concreet te worden vastgelegd. Dit kan centraal bij het Nederlands Octrooi Register waartoe een aanvraag via een Octrooibureau kan worden gedaan.

Zakelijke schending van het recht

Indien er binnen de zakelijke wereld wordt geconstateerd dat een merk, logo of product wordt geschonden dan kan daarop worden gereageerd. Dit kan worden gedaan middels een rechtszaak of een bemiddeling. Diegene met de oudste registratierechten heeft daarbij altijd het gelijk, indien er sprake is van werkelijke schending en opgelopen financiéle of marktschade. Uitgangspunt is altijd dat het bedenksel voldoende onderscheidend vermogen heeft, zodat effectief op de markt zaken kan worden gedaan. Is er overduidelijk een schending dan houdt dit winstderving in. Dat kan direct en indirect van toepassing zijn:

• een vergelijkbaar merk met compleet andere producten op de markt is van lage kwaliteit en dat straalt negatief af op het merk van betere kwaliteit;
• een product wordt praktisch geheel gekopieerd om marktaandeel af te pakken. In dat geval heeft het merk met de eerdere vastlegging meer rechten als het nieuwere merk, echter er dient wel aangetoond te worden dat er schade wordt aangebracht.

Eén en ander kan dan worden beslecht via een kort geding, een langdurige rechtszaak of een bemiddeling tussen beide partijen.

Persoonlijke inbreuk van het alleenrecht

Heb je een werk gemaakt en een ander gebruikt het zonder jouw toestemming, dan kun je daarop direct reageren door het te verbieden. Nooit mag iemand anders zonder jouw toezegging iets publiekelijk gebruiken om daarvan beter te worden. Jij bent diegene die het besluit feitelijk neemt. Indien het wel voorvalt kun je een minnelijke schikking en/ of een compleet verbod afdwingen. Laat je daartoe bij ernstige gevallen bijstaan door een gespecialiseerd jurist.

Hoe kun je wel toestemming verlenen?

Uiteraard zijn er auteurs die juist wel publiciteit wensen om er beter van te worden. In dat geval bestaan er twee mogelijkheden om concreet toestemming te verlenen. Bij de volgende contractuele afspraken is het verstandig om juridische of notariële bijstand in te schakelen.

Verstrekken van een contractuele licentie

Dit houdt in dat het werk voor een bepaalde periode bij een maximale oplage mag worden verspreid, zodat het publiek daarvan kan genieten. Ter compensatie van de toestemming dient een geldelijke compensatie te worden betaald, zodat er sprake is van levering en vergoeding. Let wel dat de contractuele afspraken niet worden overschreden. Een voorbeeld is dat een uitgever een boek uitgeeft in een bepaalde oplage, waarvoor de auteur wordt gecompenseerd. Indien de oplage wordt overschreven dan heeft de schender contractuele aansprakelijkheid daarover.

Overdragen van de auteursrechten

In dit geval gaan alle rechten compleet naar de uitgever, zodat de auteur geen zeggenschap er meer over heeft. Dit is een regelmatig toegepaste constructie voor gemaakte films, waarbij het recht tegen een niet gering bedrag wordt verkocht.

Lees verder

• De wederrechtelijkheid van contracten
• Hoe kun je het auteursrecht aanvragen?
• Wat houdt het octrooirecht in?