Zonder contract (arbeidsovereenkomst) werken

Wanneer je werkt voor een werkgever, krijg je een contract (arbeidscontract) of arbeidsovereenkomst. Je bent werknemer wanneer de werkgever je loon uitbetaalt, zelfs als dit in natura is (kost en inwoning bijvoorbeeld). Ook wanneer je minimaal 20 uur per maand werkt en je zelf de werkzaamheden verricht zonder dat een ander ingehuurd kan worden, ben je werknemer. De werkgever is verplicht om je een contract aan te bieden. Dit kan zowel mondeling als schriftelijk. Soms komt het voor dat iemand zonder contract werkt. Toch zijn er dan een aantal rechten en plichten waaraan de werkgever moet voldoen.

Werken en een contract

Een werkcontract wordt ook wel een arbeidscontract of een arbeidsovereenkomst genoemd. Iedereen die aan het werk gaat, krijgt een arbeidsovereenkomst, hierna te noemen: contract. In het contract staan alle afspraken die tussen werkgever en werknemer gemaakt zijn. In dit contract staat voor hoelang de werkovereenkomst wordt aangegaan, de proeftijd, het aantal te werken uren, of er een pensioenregeling van toepassing is en wat het loon zal bedragen. Ook de werkzaamheden staan in het contract vermeld. Verder staan er vaak zaken als vakantiedagen, vakantieopbouw, overwerk, reisvergoeding en bedrijfskleding in.

In het contract staat ook vaak iets over de CAO vermeld. Dit is een collectieve arbeidsovereenkomst. Hierin staan afspraken over bepaalde arbeidsvoorwaarden. De CAO wordt afgesloten tussen werkgever, werkgeversorganisatie en vakbond. De CAO is vaak gunstiger dan de wettelijke afspraken met betrekking tot een arbeidsovereenkomst. Het loon mag nooit lager liggen dan het minimum wettelijke loon.

Schriftelijk of mondeling?

Een contract kan zowel schriftelijk als mondeling gesloten worden. De meeste werkgevers geven de voorkeur aan een schriftelijk contract. Op deze manier is er altijd sluitend bewijs voor de afspraken die tussen werkgever en werknemer gemaakt zijn. Maar ook een mondeling contract is rechtsgeldig.

Geen contract gekregen

De werkgever is verplicht om binnen één maand na indiensttreding (de dag dat je begonnen bent met werken) een aantal zaken schriftelijk aan de werknemer te overhandigen. Op papier moet in ieder geval staan: naam en adres van de werkgever en de werknemer, datum indiensttreding, de duur van het contract, opzegtermijn, aantal te werken uren, functie, salaris, vakantiedagen en eventueel pensioenregeling.

Heb je geen contract ontvangen? Dan geldt het als een mondelinge overeenkomst. Het contract gaat dan in vanaf de eerste dag dat je gewerkt hebt.

In bepaalde gevallen is het nodig om te bewijzen dat je een contract bent aangegaan met de werkgever. Wanneer er gedurende 3 maanden wekelijks of minimaal 20 uur per maand gewerkt wordt, dan is er zeer waarschijnlijk en wettelijk gezien sprake van een arbeidsovereenkomst. De werkgever moet in deze gevallen zelf bewijzen dat er géén sprake is van een arbeidsovereenkomst.

Wanneer is er sprake van een contract?

Of het om een schriftelijk of mondeling contract gaat doet er niet toe, feit is dat er in bepaalde situaties sprake is van een contract (arbeidsovereenkomst):

• Er is sprake van een gezagsverhouding, waarbij de werkgever opdrachten geeft aan de werknemer. De werknemer behoort deze opdrachten uit te voeren.
• De werknemer is geen ZZP'er. De werknemer voert het werk zelf uit zonder dat hier een ander voor ingehuurd wordt.
• De werkgever betaalt loon of betaalt in natura (eten, kost en inwoning, bedrijfsaandelen etc.). Het loon bedraagt meer dan alleen een onkostenvergoeding.

Als huishoudelijke hulp hoeft de werkgever jou geen contract te geven. Hetzelfde gaat voor werk waarvoor je werkgever je (tijdelijk) inhuurt, bijvoorbeeld omdat je een vrij beroep uitoefent of voor wisselende opdrachtgevers werkt. Ook een eigen onderneming kan geen arbeidscontract met een andere partij aangaan.

Zonder contract ontslagen worden

Het komt niet vaak voor, maar soms wordt er geen arbeidscontract tussen werkgever en werknemer gesloten. Dit kan uit onwetendheid zijn, maar ook met opzet om bepaalde wetten en regels te omzeilen. Voor beide partijen kan dit ongunstig uitpakken. De werkgever kan in de problemen komen wanneer hij de werknemer wil ontslaan. Het lijkt heel makkelijk: zonder contract ook geen opzegtermijn. Maar wanneer er geen contract schriftelijk is opgesteld gaat de wet ervan uit dat er sprake is van een mondelinge overeenkomst. In deze gevallen zal de werkgever de normale ontslagprocedure moeten volgen. Omdat er geen contractsduur is aangegaan, is de werknemer volgens de wet voor onbepaalde tijd in dienst.

De werkgever is ook zonder contract verplicht om vakantie-uren uit te betalen. Daarnaast heeft de werknemer dezelfde rechten als ieder ander wettelijk arbeidscontract. Voor de werkgever kan het afwezig zijn van een contract onduidelijkheid scheppen over de functie en het aantal te werken uren/dagen. De werknemer mag niet zomaar ontslagen worden, tenzij dit op staande voet is. Ook is het afwezig zijn van een contract vaak ongunstig wanneer de werknemer een geldlening (hypotheek) af wil sluiten of aan een andere instantie moet bewijzen dat hij werk heeft. Het uitvragen van een WW-uitkering kan ook in het geding komen door de afwezigheid van een arbeidscontract.