Staken voor betere arbeidsvoorwaarden

De crisis is nu ook voelbaar in cao-onderhandelingen. Bedrijven compenseren teruglopende winsten en verliezen met versobering van de arbeidsvoorwaarden. Door te staken willen werknemers, gesteund door de vakbeweging, het tij keren. Vaak wordt het middel van staking met succes ingezet want ondernemers zijn uitermate gevoelig voor materiële schade.

Arbeidsvoorwaarden jaarlijks zo'n 500 maal in nieuwe CAO's vastgelegd

Jaarlijks moet er in ons land zo’n 450 maal een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst worden afgesloten. Ook liggen er elk jaar weer tientallen cao´s op afhandeling te wachten die in een eerder stadium als hete aardappel naar het nieuw jaar werden doorgeschoven.

Werkgevers en werknemers moeten dus elk jaar opnieuw, vaak met hangen en wurgen, tot overeenstemming zien te komen. Voor de komende tijd belooft dat niet veel goeds want het water staat veel bedrijven momenteel tot aan de lippen. De (financiële) crisis is nu ook zeer nadrukkelijk voelbaar in de cao-onderhandelingen.

Wordt versobering van arbeidsvoorwaarden de norm?

Veel ondernemers stellen alles in het werk om winstdaling of verliezen te compenseren door op de arbeidsvoorwaarden van de medewerkers te beknibbelen. Alles onder het motto “een riante CAO is niet meer van deze tijd”. En dat is op vele fronten merkbaar:

• afhouden van loonsverhoging;
• versobering van sociale plannen;
• afschaffing van atv-dagen;
• korting van ouderenverlof;
• inkorting van pauzes;
• beperking van winstuitkering.

Staken om (loon)eisen kracht bij te zetten

Niet zelden lukt het personeel om, gesteund door de vakbonden, via stakingen voldoende pressie op de bedrijfsleiding uit te oefenen om vaak zeer gerechtvaardigde eisen ingewilligd te krijgen. Een treffend voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld de chemiereus AkzoNobel waar een en ander in 2013 resulteerde in een verbeterd loonbod.

Maar niet altijd leidt een staking tot het beoogde resultaat. Bij een ander chemieconcern, het bedrijf Sabic in Geleen, moesten de vakbonden bakzeil halen. De vakbeweging kreeg het verwijt dat men vasthield aan een sociaal plan dat nog dateerde uit 1999, in een tijdperk dat de bomen nog tot in de hemel groeiden. Bovendien hadden werknemers van Sabic jaarlijks 25 verlofdagen plus 25 atv-dagen, een luxe die zich een bedrijf in deze barre economische tijden niet meer kan veroorloven.

Staken, wat levert het op?

Als uw vakbond morgen een oproep zou doen om niet op het werk te verschijnen, kunt u zich afvragen wat het oplevert als u een dag niet zou werken. Welnu, door een dag niet te werken zal het economische systeem niet instorten. Maar staking of arbeidsweigering is historisch gezien wel een belangrijk instrument voor arbeiders, bedienden, studenten en alle anderen die uitgebuit worden, om hun eisen kracht bij te zetten.

Wie zich oneerlijk behandeld voelt en wie de druk van de heersende klasse niet verdraagt, kan het middel van de staking zeer effectief inzetten. Mensen op het hoogste niveau, de managers en de elite die aan de touwtjes trekken, zijn slechts gevoelig voor één ding, materiële schade.

Werkgevers zeer gevoelig voor materiële schade als gevolg van staking

Materiële schade doet zich voor wanneer er niet geproduceerd wordt, een prestatie niet geleverd wordt of een opdracht niet wordt uitgevoerd. Hoe langer deze toestand aanhoudt, hoe nerveuzer het kapitalistische systeem wordt. Als de vuilnismannen twee maanden zouden staken, zouden de machtsverhoudingen aanzienlijk verschuiven.

Stakingen van slechts één dag hebben natuurlijk vooral symbolische waarde. Ze tonen aan dat het mogelijk is om gezamenlijk de bovenlaag te chanteren. Maar zelfs één dag niet werken resulteert al in een fikse financiële schadepost voor de werkgever.